އިންޑިއާގެ މަގުތަކުގައި ކުއްތާގިނަވުން ހައްލުކުރަން ސަރުކާރުން އަޅުއްވާ ފިޔަވަޅުތަކަށް އާންމު ބައެއް ރައްޔިތުންގެ ނުރުހުމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިއްޖެއެވެ.
ސަރުކާރުން އަޅަމުންގެންދާ ފިޔަވަޅުތަކަށް ހިތްހަމަނުޖެހުން ފާޅުކުރަން މުމްބާއިގެ ޖޮގާރސް ޕާރކަށް ޖަމާވި ބަޔަކު ވެހެމުންދިޔަ ވާރޭގައި ތެމި ފޯވަމުންދިޔައިރުވެސް އެމީހުންގެ ގޮވުންތައް ހުއްޓާނުލައި ކުރިއަށް ގެންދިޔަކަމަށް ބުނެއެވެ.
ކުޑަތައް ހިފައިގެންތިބެ އެމީހުންގެ ހިތްހަމަ ނުޖެހުމުގެ ޝުއޫރުތައް ލިއެފައިވާ ފިލާތަކައި ބެނާތައް ދައްކަމުން ދިޔައެވެ. އެ ކުއްތާތަކަށް ވާހަކަ ދައްކަން ނޭންގުނު ކަމުގައިވިޔަސް އަހަރެމެން މިތިބީ އެ ސޮރުމެންގެ ދިފާއުގައި ކަމަށް ބުނާ ލިއުންތައްވެސް އޭގެތެރޭގައި ހިމެނެއެވެ. ނިއު ދިއްލީން 700 މޭލު ދުރަށް މުމްބާއިއަށް އައިސް އެމީހުން ނުރުހުންފާޅުކުރަމުން ގެންދަންފަށާފައިވަނީ އިންޑިއާގެ މަގުތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންގެންދާ އެތައްހާސް ވަގު ކުއްތާތައް ހިފައި ދާއިމީގޮތެއްގައި ދަގަނޑު ކޮށިތަކުގައި ބަންދުކުރުމަށް އިންޑިއާ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ އަމިއްލަ އިސްނެގުމާއެކު އެކޯޓުން ނެރުނު ހުކުމަކާ ގުޅިގެންނެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ އަމުރުގައި ވަނީ އިންޑިއާގެ ހުރިހާ ހިސާބެއްގެ މަގުތަކުގައި ދިރިއުޅޭ ހުރިހާ ވަގު ކުއްތާތައް 8 ހަފުތާގެ ތެރޭގައި ހިފައި ދަގަނޑުކޮށީގައި ދާއިމީކޮށް ބަންދު ކުރުމަށެވެ. ކޯޓުގެ ހުކުމް އައިސްފައިވަނީ އުމުރުން 6 އަހަރުގެ ކުޑަ އަންހެންކުއްޖަކަށް ކުއްތާއެއް ހަމަލާދިނުމާގުޅިގެން ކުއްތާގެ ވައިރަސްގައި އެކުއްޖާ މަރުމާ ގުޅިގެންނެވެ. މަގުމަތީގައި ދިރިއުޅޭ ވަގު ކުއްތާ ދަތްއެޅުމުން ޖެހޭ ބަލީގައި ކޮންމެ އަހަރަކު އެތައްހާސް ބަޔަކު ޝިކާރައަކަށް ވަމުންދާކަންވެސް ކޯޓުގެ ހުކުމްގައި ފާހަގަ ކޮށްފައި ވެއެވެ.
ކޯޓުގެ ހުކުމާގުޅިގެން އުއްބައްތިތައް ހިފައިގެން އިހްތިޖާޖުކުރަން އާންމުން މަގުތަކަށް ނިކުތުމާއި އެ ހުކުމާދޭތެރޭ އަލުން ވިސްނެވުމަށް ޕެޓިޝަން ހުށައެޅުން ހިމެނެއެވެ.
ހެނދުނުގެ ހިނގާލުމަށް ނިކުންނަ އާންމުންނާއި ބޮލީވުޑްގެ ފިލްމްސްޓާރުން ޖަމާވަމުންދާ އެ ޕާރކް ސަރަހައްދަކީ މިހާރު އިހްތިޖާޖްކުރާމީހުން ޖަމާވާ ސަރަހައްދަކަށް ވެއްޖެއެވެ.
މުމްބާއިގާ އިހްތިޖާޖު ކުރަމުންދިޔަ ޖަނަވާރަށް ލޯބިކުރާ ބައެއް މީހުން ގޮވަމުން ގެންދިޔަ ކަމަށްވަނީ ސަރުކާރުގެ އަމުރަކީ ވާހަކަ ނުދެއްކޭ ޖަނަވާރުތަކަށް މަރުގެ އަދަބު ދިނުންކަހަލަ އަމުރެއް ކަމަށެވެ.
ކުއްތާތަށް ހިފުމަށް ސަރުކާރުން ކުރަމުންގެންދާ މަސައްކަތްތަކަށް ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި ބޮޑެތި ހުރަސްތައް ކުރިމަތި ކުރަމުން ގެންދާއިރު އެއްހާދިސާއެއްގައި މީހަކު އައިސް ދިއްލީގެ ޗީފް މިސްޓަރ ކަންފަތްމަތީގައި ޖެހުމާއި އަދި ކުއްތާތައް ހިފުމަށް ބޭނުންކުރާ ލޮރީއެއް ހަލާކުކޮށްލުން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.
މިކަންތައްތައް އިމުން ނައްޓާލައިގެންދާންފެށުމުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހުކުމަށް މިހާރުވަނީ އިސްލާހެއް ގެނެސް ކުއްތާތަކަށް ވެކްސިން ދިނުމަށްފަހު ދޫކޮށްލާނެކަން ހާމަކޮށްފައެވެ.
ކުއްތާތަކުގެ މައްސަލާގައި އިންޑިއާގެ އާންމު ރައްޔިތުންގެ ވިސްނުން ތަފާތުކަންވެސް ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ. އެއްބަޔަކު ކުއްތާހިފުމާ ދެކޮޅަށް މަގުތަކަށް ނިކުމެ މުޒާހަރާ ކުރަމުން ގެންދާއިރު އަނެއްބަޔަކު ބުނަމުން ގެންދަނީ އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ބޯހިޔާވަހިކަމެއް ނުލިބޭއިރު ވަގުކުއްތާ ހިމާޔަތް ނުކުރެވިގެން އަޑުއުފުލުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅުގޮތް ނޫން ކަމަށެވެ. ވަގު ކުއްތާ ދަތް އެޅުމުގެ ސަބަބުން އަހަރަކު އެތައްހާސް ބަޔަކު ހިތްދަތި ގޮތްގޮތަށް މަރުވަމުންދާއިރު އެމީހުންނާ ދޭތެރޭ ހަމްދަރްދީ ނުއުފެދެނީ ކީއްވެގެންތޯ ސުޕްރީމްކޯޓު އަމުރަށް ތާއީދު ކުރާމީހުން ގެންދަނީ ސުވާލު އުފައްދަމުންނެވެ. އެބައިމީހުން ދެކޭގޮތުގައި ހުރިހާސަރަހައްދެއްގައިވެސް އޮތީ މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ގެންނަން ޖެހިފައެވެ. އެބައިމީހުން ގެންދަނީ ސުޕްރީމްކޯޓުގެ އިސްނެގުމާދޭތެރޭ އުފާފާޅުކުރަމުންނެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ އަމުރާ ދެކޮޅަށް ވާހަދައްކަމުންގެންދާ މީހުން ބުނަމުން ގެންދަނީ އެ ކުއްތާތަކަކީ އަހަރެމެންގެ މަގުތަކުގެ ދިރުން ރަމްޒުކޮށްދޭ ހެއްކެއް ކަމަށާއި އެ ކުއްތާތައް މަރަން ފުރުސަތު ނުދޭނެކަމަށެވެ.
2030 ވަނައަހަރާހަމަޔަށް ދާއިރު އިންޑިއާއަކީ ކުއްތާ ދަތްއެޅުމުން ޖެހޭ ބަލިތައް ފޮހެވިފައުވާ ގައުމަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަމުންގެންދާއިރު މިދިޔަ އަހަރު އެކަނިވެސް 3.7 މިލިއަން މީހުން ކުއްތާ ދަތް އެޅުމުގެ ޝިކާރައްކަށް ވެފައިވާކަން ވަނީ އާންމުކޮށްފައެވެ. އަދި އަހަރަކު ވިއްސަކަށްހާސް މީހުން އެ ބަލީގައި މަރުވަމުންދާކަންވެސް ވަނީ އާންމު ކޮށްފައެވެ. މިއަހަރުގެ ފުރަތަމަ 6 މަސްދުވަހުގެތެރޭގައި ހަމައެކަނި ނިއު ދިއްލީގައި ކުއްތާ ދަތްއެޅުމުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 27 ހާސް ހާދިސާ ރިޕޯރޓް ކޮށްފައިވާ ކަމަށް ވެއެވެ.
މަގުމަތީގައި ދިރިއުޅޭ ވަގު ކުއްތާގެ އަދަދު އިތުރުވަމުން ދިއުމަކީވެސް ނިއު ދިއްލީ ލެޖިސްލޭޓިވް އެސެމްބްލީން ކަންބޮޑުވުން ހާމަކުރަމުންގެންދާ މައްސަލައެކެވެ. އެ އިދާރާގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި ނިއު ދިއްލީގެ މަގުތަކުގައި 2019 ވަނައަހަރު އަށްލައްކަ ވަގު ކުއްތާ ދިރިއުޅޭކަން ފާހަގަ ކުރެވިފައިވާއިރު މިހާރު އެ އަދަދު މިލިއަނަކަށްވުރެން ގިނައެވެ. ކުއްތާތައް ސްޓްރެލައިޒް ކުރުމަށްޓަކައި މިއަހަރު ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާފައިވާ 1.2 ބިލިއަން ޕައުންޑުން އެންމެ ލޯ ލާރިއެއްވެސް މިހާތަނަށް ޚަރަދުކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
ޕެޓާ އިންޑިއާގެ ގާނޫނީ މާހިރު ޝައުރަޔާ އަގަރްވާލްގެ ނަޒަރުގައި އިންޑިއާގެ މަގުތަކުގައި ދިރިއުޅޭކަމަށް އަންދާޒާކުރެވޭ 62 މިލިއަނެއްހާ ވަގު ކުއްތާ ހިފާ ހައްޔަރުކުރުމަކީ ހުވަފެނީ ކަމެކެވެ. ހަމަމިމޭރުމުން ކުރީގެ މިނިސްޓަރ މަނެކާ ގާންދީވެސް ވަނީ ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާފައެވެ. އެކަމަނާ އިތުރަށް ވިދާޅުވެފައިވަނީ ކުއްތާތައް ހިފާ ހައްޔަރުކޮށްގެން ބެލެހެއްޓުމަކީ ގައުމުން އުފުލަން ނުކުޅަދާނަ ބޮޑު ޚަރަދަވެސްވެގެން ހިނގައިދާނެ ކަމަށެވެ. އަނެއް ބަޔަކުގެ ވިސްނުމަށް ތާއީދުކޮށް މަގުމަތިވެފާތިބި އެތައްހާސް ރައްޔިތަކަށް އެހީތެރިކަމުގެ އަތެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަކާ ނުލައި ކުއްތާތައް ބެލެހެއްޓުމަށް ބޮޑެތި ޚަރަދުތައް ކުރުމުން ސަރުކާރުގެ ދެފުށްދެގޮތްކަން ހާމެވެގެންދާ ކަމަށް ނިއު ދިއްލީގެ ޝެލްޓަރ ރައިޓްސް ކެމްޕޭނުގެ ކޯ-ޑިރެކްޓަރ ޑޮކްޓަރ ސަންޖޭ ކުމާރ ބުނެފައި ވެއެވެ. 2011 ވަނައަހަރުގެ އަންދާޒާގައި ނިއު ދިއްލީގެ މަގުތަކުގައި ބޯހިޔާވަހިކަމެއް ނުލިބި 40000 މީހުން ތިބި އިރު މިހާރު އެ އަދަދު 250000 އަށްވުރެން ގިނަ ވެއްޖެކަމަށް ޑޮކްޓަރ ކުމާރް ބުނެފައިވެއެވެ. އަހަރެމެންގެ ރައްޔިތުން ދޭހާ އަތްވަކާއި ވެހޭހާ ވާރެއެއްގައި އަދި ގަދަފިނީގައި ބޯހިޔާވަހި ކަމެއް ނުލިބި މަގުތަކުގައި މަރުވެގެންދާން ދޫކޮށްލާފައި ވަގު ކުއްތާތަކަށް ރައްކާތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭން ބޮޑެތި ޚަރަދުތައް ކުރުމުން ސަރުކާރުގެ އެއްލޯ އަވަރުކަން ދޭހަވާ މޭރުމަކުން ޑޮކްޓަރ ކުމާރު ވާހަކަ ދައްކާފައި ވެއެވެ.
އިންޑިއާގެ މަގުތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންގެންދާ ވަގު ކުއްތާތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާ ގޮތަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަންކުރާ މާލޭގެ މަގުތަކުގައި ދިރިއުޅެމުން ގެންދާ ބުޅާތަކުގެ ވާހަކަ އަޅުގަނޑުމެން ދައްކަން ޖެހެއެވެ. ބަޔަކުމީހުން އެމީހުންގެ ވިޔަފާރިއަކަށް އަނެއްބަޔަކު އެބައިމީހުންގެ ހިތްހަމަޖެއްސުމަށްޓަކައި ރާއްޖެއްށް އެތެރެކުރި ބުޅާތަކެއް މިއަދު މިއޮތީ އުދަނގުލަކަށްވެފައެވެ. އެނެމެފަހުން ބުޅާތައް ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި ޚާއްސަ މަރުކަޒެއްހަދައި މިނިސްޓަރެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށަށް ގެނެވުނީއެވެ. އަދި އެ މަރުކަޒުގައި ބޯހިޔާވަހިކަން ދެވޭ ބުޅަލުގެ އަދަދަށްވުރެން އެ މަރުކަޒުގައި މަސައްކަތްކުރަމުންގެންދާ ސިޔާސީ މަގާމުތަކާއެކު މުސާވެރިން ވަޒީފާދީފައިތިބި ކަމަށް ތަންކޮޅެއް ކުރިން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ނޫހެއްގައި ބުނެފައި ވެއެވެ.
އިންސާނުންނެކޭ އެއްފަދައިން ޖަނަވާރުތަކަށްވެސް އެ ސޮރުމެންގެ މިޒާޖާއި ތަބީއަތާ ގުޅޭ ވެއްޓެއް ހަމަގައިމުވެސް ގުދުރަތުން ލައްވާފައިވާނެއެވެ. އިންސާނުންގެތެރެއިން ކުށްކުރާމީހުން ކޮށްޓަކަށްލައިގެން އެހެން ގޮތަކަށް ބުނާނަމަ ޖަލެއްގައި ބަންދުކޮށްގެން ގެންގުޅުމަކީ ކުރުން މަޖުބޫރު ވެފައިވާ ކަމެއް ނަމަވެސް ޖަނަވާރުތަކުގެ މަސްލަހަތު ތަފާތު ކަމުގައި ބުނަން ޖެހެއެވެ. ޖަނަވާރުތައް ކޮށްޓެއްގައި ބަންދުކުރުމުން އެ ސޮރުމެންނަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިމުން ބޭރުކޮށްލެވެނީއެވެ. މީގެ ކުރިން ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ހިސާބެއްގައި މިއީ ދައްކަންޖެހޭ ވާހައަކަށް ނުވެއެވެ. ތަހްޒީބާއި ތަމައްދުންއާއެކުވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތިމާވެއްޓަށް ތައާރުފް ކުރަންޖެހޭނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތިމާވެއްޓާގުޅޭ ޖަނަވާރު އަދި ގަބޫލުކުރެވޭ މިންވަރަކަށެވެ. އެހެންނޫނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް އިންޑިއާގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުން ނެރުނުފަދަ އަމުރެއް ނެރުން ދުރެންނުވާނެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ޝާއިރަކު ވިދާޅުވެފައިވާފަދައިންނެވެ.
“ ވިސްނުމެއްނެތިކޮށްފިކަމަކުން އެންމެފަހަރަކު ދޭހުގާ… ގިސްލަމުން ހިތި ކަރުނަ އޮއްސަންޖެހިދެއޭ އުމުރަށް މުޅިން ”
