ހީޓް ސްޓްރޯކް( އަކީ ހޫނު ދުވަސްވަރެއްގައި މާބޮޑަށް ހޫނުވެގެން ދިމާވެދާނެ ނުރައްކާތެރި ޞިއްޙީ މައްސަލައެކެވެ. މިއީ އަވަސް ފަރުވާ ބޭނުންވާނެ ޞިއްޙީ ޙާލަތެކެވެ. އަދި މިއީ ހޫނުވުމުގެ ސަބަބުން ދިމާވެދާނެ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ޞިއްހީ މައްސަލަ އެވެ. ވަގުތުން އަވަސް ފަރުވާ ނުލިބިއްޖެނަމަ މިއީ ފުރާނައަށް ނުރައްކާވެ، މަރުވުން އެކަށީގެންވާ ހާލަތެކެވެ.

އާންމު ގޮތެއްގައި މިކަން ކުރިމަތިވަނީ ހަށިގަނޑު މާބޮޑަށް ހޫނުވެގެންނެވެ. ހަށިގަނޑު މާބޮޑަށް ހޫނުވަނީ ގިނައިރު އަވީގައި ނޫނީ ހޫނުގައި އުޅުމުން ނުވަތަ ގިނައިރު ގަދަ ހޫނުގައި ބުރަ މަސައްކަތްކުރުމުންނެވެ. ހީޓް ސްޓްރޯކް އާންމުކޮށް ޖެހެނީ ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން 104 ޑިގްރީ ފެރެންހައިޓް އަށްވުރެ މަތިވެއްޖެނަމަ އެވެ.

ސަބަބު

މިކަން ދިމާވަނީ ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ކޮންޓްރޯލްކުރަން އުދަނގޫވެ، އާދަޔާ ޚިލާފަށް މައްޗަށް ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ދިއުމުންނެވެ. ނުވަތަ ހަށިގަނޑުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ކޮންޓްރޯލްކުރުން ހުއްޓާލުމުންނެވެ. އޭގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން މަތިވެ، ދާހިއްލުން ހުއްޓި، ހަށިގަނޑުގެ ހޫނުމިން ދަށްކޮށް ހަށިގަނޑުގެ ހޫނުކަން ކުޑަކުރުމަށް ނުކުޅެދެއެވެ. ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން 15-10 މިނިޓްގެ ތެރޭގައި 104 ޑިގްރީ ފެރެންހައިޓް އަށްވުރެ މަތިވެގެން ދެއެވެ.

ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަކީ ހަށިގަނޑުން ހޫނު އުފައްދާ މިންވަރު، ހަށިގަނޑުން ހޫނު ބޭރުކުރާ މިންވަރު އަށްވުރެ މަތިވުމުން ވެދާނެ ގޮތެކެވެ. ގަދަ އަވީގައި ނުވަތަ ހޫނުގައި ގިނައިރު އުޅުން، އަދި އާދަޔާ ޚިލާފަށް ގަދަޔަށް ހުންއައުން ފަދަ ކަންކަމަކީ އަނބުރައިގަތުން މެދުވެރިކުރުވާފާނެ ކަންކަމެވެ.

ހީޓް ސްޓްރޯކްޖެހުމަށް ދިމާވާ ސަބަބުތައް

(ހ) ހޫނު މާހައުލަށް ހުށަހެޅުން : މާގިނައިރު ހޫނު ތެރޭގައި އުޅުމަކީ ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން މައްޗަށްދާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހެނީ ގިނައިރުތަކެއް ވަންދެން ގަދަ ރަތްދަކަ އަވީގެ ތެރޭގައި ނޫނީ ގަދަ ހޫނުގެ ތެރޭގައި އުޅެއްޖެނަމަ އެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި މިވައްތަރުގެ ހީޓް ސްޓްރޯކް އެންމެ ބޮޑަށް ދިމާވަނީ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނާއި، ދާއިމީ ބަލިތަކަށް ބޭސްކުރާ މީހުންނަށެވެ. މިގޮތުން ޖެހޭ ހީޓް ސްޓްރޯކަށް ޖެހޭ ”ކްލެސިކް ހީޓް ސްޓްރޯކް“(classic heat stroke) އޭ ކިޔައެވެ.

(ށ) މާބުރަކޮށް މަސައްކަތްކުރުން : މިއީ ގަދަ ހޫނުގެ ތެރޭގައި ގިނައިރުތަކެންދެން ބުރަ މަސައްކަތްކުރުމުން، ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން އާދަޔާ ޚިލާފަށް މަތިވެ، ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމެވެ. ގަދަ ހޫނުގެ ތެރޭގައި ބުރަ މަސައްކަތްކުރުން ނޫނީ ކަސްރަތުކޮށް ހެދުމަކީ މި އުސޫލުން ހީޓް ސްޓްރޯކް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ ފަހަރު މިގޮތަށް ދިމާވަނީ އާންމު ގޮތެއްގައި ގަދަ ހޫނުގެ ތެރޭގައި އުޅެފައިނުވާ މީހަކު ކުއްލިއަކަށް ނޫނީ ފުރަތަމަ ދުވަސްކޮޅު ގަދަ ހޫނުގައި މަސައްކަތްކޮށް ނޫނީ ކަސްރަތުކޮށް ހަދާނަމަ އެވެ. މިގޮތަށް ޖެހޭ ހީޓް ސްޓްރޯކް އަށް ”އެގްޒާޝަނަލް ހީޓް ސްޓްރޯކް“(exertional heat stroke) އޭ ކިޔައެވެ.

ބަޔާންކުރެވުނު ކޮންމެ ހާލަތެއްގައި ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް ބާރު ލިބޭނެ ކަންތައްތައް ހުރެއެވެ. އެގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ހިމެނެވެ.

މާގިނަ އަންނައުނު ލައިގެންހުރުން : މާބޯކޮށް ހެދުން އެޅުމަކީ އެކަމުގެ ސަބަބުން ހަށިގަނޑުން ހިއްލާ ދާ އާތްވަށް ވެގެން ދިއުމަށް ހުރަސްއަޅާ ކަމެކެވެ. އަދި އެކަމުގެ ސަބަބުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ދަށްކޮށް، ހަށިގަނޑު ފިނިކުރުމަށް ހުރަސްއަޅާ ކަމެކެވެ. މިހެންވުމުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން މަތިވުމަށް ފުރުޞަތުލިބި، ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް ބާރު ލިބިގެން ދެއެވެ.

ބަނގުރާބުއިން : ބަނގުރާ ބުއިމަކީ ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ މަސައްކަތަށް ހުރަސްއަޅާ ކަމެކެވެ. މިހެން ވުމުން ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން މަތިވެ، ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް ބާރުއަޅައެވެ.

ހަށިގަނޑުން ފެންމަދުވުން : އެކަށޭނަ ވަރަށް ދިޔާތަކެތި ބޭނުންނުކުރާނަމަ ހަށިގަނޑުން ފެން އިތުރަށް މަދުވެ، ހަށިގަނޑުގެ ފިނިހޫނުމިން ދަށްކުރަން ދަތިވެއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން ހީޓް ސްޓްރޯކް ޖެހުމަށް ބާރުއަޅައެވެ