މިނިސްޓްރީ އޮފް ފިނޭންސްއިން 2025 ވަނަ އަހަރަށް ހުށަހަޅާފައިވާ 56.6 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ބަޖެޓާމެދު އިޤްތިޞާދީ މާހިރުން ވަރަށް ބޮޑަށް ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރަމުންދެއެވެ. މި ބަޖެޓުގައި 9.4 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ޑެފިސިޓެއް ހުންނާނެކަމަށް ލަފާކޮށްފައިވެއެވެ. މިއީ ޤައުމުގެ ޖުމްލަ އުފެއްދުންތެރިކަން ނުވަތަ ޖީ.ޑީ.ޕީގެ 7.8 އިންސައްތައެވެ. އަދި މިއީ ފިސްކަލް ރެސްޕޮންސިބިލިޓީ ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންވަރަށްވުރެ ދެގުނަ އިތުރު އަދަދެކެވެ.
އިޤްތިޞާދީ މާހިރެއް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ”މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމުގެ ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި ފެންނަން އޮތް އެންމެ މަތީ ޑެފިސިޓް. ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ 3.5 އިންސައްތައިގެ މިންގަނޑު މާ ބޮޑުތަނުން ފަހަނައަޅާ ގޮސްފައި މިވަނީ. މީގެ ސަބަބުން އަޅުގަނޑުމެންގެ އިޤްތިޞާދަށް ލިބިދާނެ ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑު.“
ސަރުކާރުން ލަފާކުރާ ގޮތުގައި 2025 ވަނަ އަހަރު ދައުލަތަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި ލިބޭނީ 39.8 ބިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ޚަރަދުގެ ގޮތުގައި 49.2 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހިމަނާފައިވެއެވެ. މި ބޮޑު ފަރަގު ފޫބެއްދުމަށް އިތުރު ދަރަނި ނަގަންޖެހޭނެކަން ޔަޤީނެވެ.
އިޤްތިޞާދީ މާހިރުން ފާހަގަކުރާ އެންމެ މުހިންމު ކަންބޮޑުވުންތަކުގެ ތެރޭގައި:
- ރާއްޖޭގެ ކްރެޑިޓް ރޭޓިންގ ދަށަށް ގޮސް، ދަރަނީގެ އިންޓަރެސްޓް ރޭޓް މައްޗަށް ދިއުން
- ބޭރު ފައިސާގެ ރިޒާވަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ނޭދެވޭ އަސަރު
- ސަރުކާރުގެ ޚަރަދު ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން އިންފްލޭޝަން އިތުރުވުމުގެ ބިރު
- ކުރިއަށް އޮތް އަހަރުތަކުގައި ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދު އިތުރުވުން ހިމެނެއެވެ.
ކުރީގެ ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު އަމީރު ވިދާޅުވީ މިފަދަ ބޮޑު ޑެފިސިޓެއް އޮތުމުން ނުރައްކާތެރި ކަންތައްތަކެއް ދިމާވެދާނެ ކަމަށެވެ. ”އިތުރަށް ދަރަނި ނެގުމުގެ ސަބަބުން އިންޓަރެސްޓަށް ދައްކަންޖެހޭ މިންވަރު އިތުރުވެ، އަނެއްކާވެސް އިތުރު ދަރަނި ނަގަން މަޖުބޫރުވާނެ. މިއީ ވަރަށް ނުރައްކާތެރި ދައުރެއް.“
ޓޫރިޒަމަށް ބަރޯސާވެފައިވާ ދިވެހި އިޤްތިޞާދު ރަނގަޅުވަމުން އަންނަ ކަމުގައިވިޔަސް، މިފަދަ ބޮޑު ޚަރަދެއް ހަމަޖެއްސުމަށް ބޭނުންވާ އާމްދަނީ ހޯދުމަކީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެއެވެ. އާމްދަނީ އިތުރުކުރުމާއި ޚަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ރަނގަޅު ސްޓްރެޓެޖީއެއް ބަޖެޓުގައި ހިމެނިފައެއް ނުވެއެވެ.
އައި.އެމް.އެފް ފަދަ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މާލީ އިދާރާތަކުންވެސް ވަނީ މިކަމާމެދު ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައެވެ. އެ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ފިސްކަލް ހަރުދަނާކުރުމާއި ދަރަނި ދެމެހެއްޓެނިވި މިންވަރެއްގައި ބެހެއްޓުމަށް އިންޒާރުދީފައެވެ.
ސަރުކާރުން މި ބަޖެޓް ދިފާޢުކުރަނީ މިއީ އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމާއި އިޖްތިމާޢީ ތަރައްޤީއަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ބަޖެޓެއްކަމަށް ބުނެއެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތަކުން ދެކޭގޮތުގައި މީގެ ސަބަބުން ދިގު މުއްދަތުގައި އިޤްތިޞާދީ ހަމަޖެހުން ގެއްލި، ބޮޑެތި ދަތިތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހިދާނެއެވެ.
މިހާރު މި ބަޖެޓް ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ފާސްކުރުމަށް ހުށަހެޅިފައެވެ. ޑެފިސިޓްގެ ބޮޑުމިނާއި އޭގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވެދާނެ ނޭދެވޭ އަސަރުތަކަށް ބަލާއިރު، މަޖިލީހުގެ ބަހުސްތައް ވަރަށް ހޫނުވެގެންދާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
