ރާއްޖެއަކީ އަމާން އޮމާން ޤައުމެއްގެ މިސާލެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވޭ ޤައުމެއްކަމުގައި ވިޔަސް، މިހާރު ދިމާވެފައިވާ ނުރައްކާތެރި މައްސަލައަކުން މި ތަޞައްވުރު ގެއްލިގެން ހިނގައިދާނެކަމުގެ ބިރު އެބައޮތެވެ. އެއީ ގޭންގު ޖަރީމާތަކުގެ އިތުރުވުމެވެ. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރުތަކުގައި، މި ޖަޒީރާ ޤައުމުގައި އަނިޔާވެރި ހާދިސާތަކާއި، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރިއާއި، ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށްތައް އިންތިހާއަށް އިތުރުވެފައިވެއެވެ. މީގެ ދެތިން ދުވަސްކުރިން ހެންވޭރުގައި ހުންނަ ގެސްޓްހައުސްއެއްގައި ހިނގި އަނިޔާވެރި ހާދިސާއަކީ މިފަދަ ނުރައްކާތެރި ހާދިސާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ފަހުން ހިނގި އެއް ހާދިސާއެވެ. މިކަމުން ދައްކުވައިދެނީ ވަގުތުން ފިޔަވަޅު އަޅަންޖެހިފައިވާ މިންވަރެވެ.

މިހާރުގެ ޙާލަތު

ރާއްޖޭގައި ގޭންގު ހަރަކާތްތައް އިތުރުވެފައިވާ މިންވަރުން، ބައެއް މެންބަރުން އެމީހުންގެ ނާޖާއިޒު ފައިދާ ފާޅުގައި ދައްކަމުންދެއެވެ. އަގުބޮޑެތި ކާރުތައް ދުއްވައި، އަގުބޮޑު ފްލެޓްތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންދެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ކަމަކީ މި ކުށްވެރިން ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ އިދާރާތަކާއި ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތަކުން ރައްކާތެރިކަން ލިބިގެން ތިބޭކަމުގެ އިހުސާސް ލިބިފައިވާކަމެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ކުށްވެރިންނަށް ހިތްވަރު ލިބި، ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމަށް ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރު ގެއްލިގެންދެއެވެ.

މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރިއަކީ ރާއްޖޭގައި ގޭންގު ހަރަކާތްތައް އިތުރުވުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ކަމެކެވެ. ބޮޑެތި ކަނޑު ދަތުރުފަތުރުގެ މަގުތަކުގެ މަތީގައި ރާއްޖެ އޮންނަ ގޮތުން، މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރިއަށް މަގުފަހިވެފައިވެއެވެ. ނެޝަނަލް ޑްރަގް އޭޖެންސީގެ މަޢުލޫމާތުން ދައްކާގޮތުގައި 2019 ވަނަ އަހަރު 7،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ވަނީ މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިފައެވެ. މިއީ އާބާދީ 500،000 އަށްވުރެ ކުޑަކޮށް އިތުރުވާ ޤައުމަކަށް ވަރަށް ބޮޑު އަދަދެކެވެ. މި ނުރައްކާތެރި ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން ގޭންގު އަނިޔާވެރިކަން އިތުރުވުމުގެ އިތުރުން ޢާއިލާތަކާއި މުޖުތަމަޢުތައްވެސް ހަލާކުވެގެންދެއެވެ.

މުޖުތަމަޢުއަށް ކުރާ އަސަރު

ކުށްކުރުން އިތުރުވުމުގެ ސަބަބުން ދިވެހި މުޖުތަމަޢުއަށް ވަރަށް ބޮޑެތި އަސަރުތަކެއް ކުރަމުންދެއެވެ. ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދުގެ މައިގަނޑު ބައިކަމުގައިވާ ފަތުރުވެރިކަމަށް، ރާއްޖެއަކީ ރައްކާތެރިނޫން ތަނެއްގެ ގޮތުގައި މަޝްހޫރުވެއްޖެނަމަ ނޭދެވޭ އަސަރު ކޮށްފާނެއެވެ. ރަށްރަށުގެ މުޖުތަމަޢުތައް ބިރުވެރިކަމުގެ ތެރޭގައި ދިރިއުޅެމުންދާއިރު، ޒުވާނުންނަކީ ގޭންގުތަކަށް ރެކްރޫޓްކުރުމަށް އެންމެ ފަސޭހައިން ލިބޭނެ ބައެކެވެ. މިގޮތުން ގުޅުންބަދަހި ޖަޒީރާ ޤައުމުގެ އިޖްތިމާޢީ ފޭރާން، އަނިޔާވެރިކަމާއި ނަޝާގެ ވަބާގެ ސަބަބުން ފަނޑުވެގެންދެއެވެ.

ޚިލާފު އުފެދިފައިވާ ހައްލެއް؟

ބައެއް ފަރާތްތަކުން ހުށަހަޅާފައިވާ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވަނީ އެލް ސަލްވަޑޯގެ ރައީސް ނަޖީބް ބުކޭލޭ ފަދަ ރައީސެކެވެ. ބުކޭލޭގެ ހަރުކަށި އުސޫލުތަކުގެ ސަބަބުން އެލް ސަލްވަޑޯގެ މަރުގެ ރޭޓު ވަނީ ބޮޑުތަން ދަށްވެފައެވެ. ނަމަވެސް، އޭނާގެ ގޮތްތަކަކީ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އަރައިގަނެ، ޑިމޮކްރެޓިކް މުއައްސަސާތައް ބަލިކަށިކުރުވާ ގޮތްތަކެއްކަމަށް ފާޑުކިޔާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.

އަވަސް އަދި ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުމަށް ބޭނުންވާކަން އެނގޭ ނަމަވެސް، މިފަދަ ގޮތަކަށް ޢަމަލުކުރުމުން ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުރާނެ އަސަރުތަކަށް ރިޢާޔަތްކުރުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ރާއްޖެއިން ހޯދަންޖެހެނީ ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމާއި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އިޙްތިރާމްކުރުމާ ދެމެދު ހަމަހަމަކަން ގެނެސްދޭ ހައްލެކެވެ.

ކުރިއަށް ދެވޭނެ މަގެއް

އެލް ސަލްވަޑޯގެ ޚިލާފު އުފެދިފައިވާ އުކުޅުތައް ތަޤްލީދުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، ރާއްޖެއިން ވިސްނަންވީ ގިނަ ދާއިރާތަކެއް ހިމެނޭ ނަޒަރަކުންނެވެ:

1. ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރުން ހަރުދަނާކުރުން: ޖިނާއީ ބޮޑެތި ކުށްތަކާ ހަރުދަނާކަމާއެކު ކުރިމަތިލުމަށް ފުލުހުންނަށް ތަމްރީނާއި ވަސީލަތްތައް ހޯދައިދިނުން.

2. ޝަރުޢީ ނިޒާމު އިޞްލާޙުކުރުން: ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމަކީ ކޮރަޕްޝަނުން އެއްކިބާވެފައިވާ އަދި ކުށްވެރިންނާމެދު އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ދަޢުވާ އުފުލޭ ނިޒާމަކަށް ހެދުން.

3. ޒުވާނުންނަށް ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގުން: ޒުވާނުން ގޭންގުތަކާ ގުޅުން ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ތަޢުލީމާއި ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތުތައް ހޯދައިދިނުން.

4. މަސްތުވާތަކެތިން ރަނގަޅުވުމަށް އެހީތެރިވުން: މަސްތުވާތަކެއްޗަށް ދެވިހިފާފައިވާ މީހުންނަށް ފަރުވާ ދިނުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ފުޅާކޮށް، މަސްތުވާތަކެއްޗަށް އޮންނަ ޑިމާންޑް ކުޑަކުރުން.

5. ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެއްބާރުލުން: މަސްތުވާތަކެތީގެ ވިޔަފާރީގެ ނެޓްވޯކްތައް ހުއްޓުވުމަށް ސަރަޙައްދީ ބައިވެރިންނާއެކު މަސައްކަތްކުރުން.

6. މުޖުތަމަޢުގެ ބައިވެރިވުން: ކުށުގެ ޢަމަލުތަކުގެ މަޢުލޫމާތު ހިއްސާކުރުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމަށްޓަކައި ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތްތަކާއި މުޖުތަމަޢުއާ ދެމެދު އިތުބާރު އުފެއްދުން.

ރާއްޖެ މިހާރު ވަނީ ދެމަގު ދިމާވާ ހިސާބެއްގައެވެ. ގޭންގާ ގުޅުންހުރި ކުށްތައް އިތުރުވަމުން ދިއުމުގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންގެ ރައްކާތެރިކަމަށް އޮތް ނުރައްކަލުގެ އިތުރުން ޤައުމުގެ މުހިންމު ފަތުރުވެރިކަމުގެ ޞިނާޢަތުގެ މުސްތަޤްބަލަށްވެސް ނުރައްކާވެފައިވެއެވެ. ހަރުކަށި ފިޔަވަޅުތަކެއް އެޅުމަށް ގޮވާލުން މަޖުބޫރުވި ނަމަވެސް، ޤައުމުން ވިސްނަންޖެހެނީ ޑިމޮކްރެޓިކް އަގުތައް ގެއްލިގެންދާފަދަ އަވަސް ހައްލުތަކަށް ދެކޮޅު ހެދުމަށެވެ.

މީގެ ބަދަލުގައި، ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އިޞްލާޙުތަކެއް ގެނެސް، ކުށްކުރުމަށް މެދުވެރިވާ އަސްލު ސަބަބުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ޙައްލު ހޯދައިގެން، ރާއްޖެއަށް އަނބުރާ ރައްކާތެރި އަދި ސުލްޙަވެރި ސުވަރުގެއެއްގެ ނަން ހޯދިދާނެއެވެ. މި މަގު ފަސޭހައެއް ނުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް ސަރުކާރާއި، ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތްތަކާއި، ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން އަޒުމާއެކު މަސައްކަތްކޮށްގެން، ރާއްޖެއަށް މި ގޮންޖެހުން ކުރިމަތިލެވި، ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށާއި ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް އުޖާލާ އަދި ރައްކާތެރި މުސްތަޤްބަލެއް ކަށަވަރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ.