ޤައުމެއްގެ ތަރައްޤީއާއި މުސްތަޤްބަލުގައި ޒުވާނުން އަދާކުރަނީ ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގައި، 2022 ވަނަ އަހަރުގެ ބޯހިމެނުމުގެ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު، 15 އަހަރާއި 24 އަހަރާ ދެމެދުގެ 53,537 ޒުވާނުން ތިބިކަމަށް ދައްކައެވެ. މިއީ އާބާދީގެ ބޮޑު ބައެކެވެ. މި ޒުވާނުންނަކީ މުސްތަޤްބަލުގެ ލީޑަރުންނާއި، މަސައްކަތްތެރިންނާއި، އިޤްތިޞާދަށް ޙިއްޞާކުރާނެ ފަރާތްތަކެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، މި ޒުވާނުންގެ ޢަމަލުތަކާއި ނިންމުންތަކަށް ބިނާކޮށް ޤައުމުގެ އިޖްތިމާޢީ، ޘަޤާފީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ވެށި ބައްޓަންކުރެވިގެންދާނެއެވެ.

އިޤްތިޞާދީ ޙިއްޞާ: ޒުވާނުންނަކީ އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމާއި އައު ގޮތްތައް ހޯދުމަށް ވަރަށް މުހިންމު ބައެކެވެ. އެމީހުން ގެނެސްދޭ އައު ޚިޔާލުތަކާއި، ހަކަތައާއި، އައު ޓެކްނޮލޮޖީތަކާއި ގޮތްތަކަށް މަރުޙަބާ ކިޔުމުގެ ރޫހެވެ. މި ޒުވާނުންނަކީ ދިވެހިރާއްޖެ އިޤްތިޞާދަގު އެހެން ހަރުފަތަކަށް ގެންދިއުމުގެ ޤާބިލްކަން ލިބިގެންވާ ވަރަށް މުހިންމު ބައެކެވެ. އެއީ ފަތުރުވެރިކަމާއި މަސްވެރިކަމަށް ބަރޯސާވެފައިވާ އިޤްތިޞާދަކުން އެއަށްވުރެ ފުޅާ ދާއިރާއަކަށް ދިއުމަށެވެ.

އިޖްތިމާޢީގޮތުން ކުރެވޭނެ އަސަރު: ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒުވާނުންނަކީ އިޖްތިމާޢީ ބަދަލުތައް ގެނައުމުގައި އެންމެ ކުރީ ސަފުގައި ތިބޭ ބައެކެވެ. އެމީހުންނަކީ އާންމުކޮށް ކަންކަން ކުރަމުން އައި ގޮތްތަކަށް ގޮންޖަހައި، ކުރިއެރުންތެރި ސިޔާސަތުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާނެ ބައެކެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ ޙަރަކާތްތަކާއި، ސިޔާސީ ޙަރަކާތްތަކާއި، އިޖްތިމާޢީ މައްސަލަތަކުގައި އެމީހުންގެ ބައިވެރިވުމުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް އެކުލެވިގެންވާ އަދި ހަރަކާތްތެރި މުޖުތަމަޢުއަކަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެއެވެ.

ޘަޤާފަތް ދެމެހެއްޓުމާއި އައު ގޮތްތައް އުފެއްދުން: ޒުވާނުންނަކީ ދިވެހި ޘަޤާފީ ތަރިކަ ދެމެހެއްޓުމާއި އޭގެ މުސްތަޤްބަލު ބައްޓަންކުރާނެ ބައެކެވެ. އެމީހުންނަކީ އާދަކާދަތަކާއި މޮޑަން ޚިޔާލުތައް އެއްކޮށްލުމަށް ވަކި ޚާއްޞަ މަޤާމެއްގައި ތިބޭ ބައެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ޘަޤާފަތް ދިރުވައި، އޭގެ މުހިންމުކަން ދެމެހެއްޓިގެންދާނެއެވެ.

ދިވެހި ޒުވާނުން ކުރިމަތިލާންޖެހޭ މިހާރުގެ ގޮންޖެހުންތައް

އެމީހުންގެ މުހިންމުކަމާ އެކުވެސް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒުވާނުން ވަނީ ގިނަގުނަ ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހިފައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން އެމީހުންނަށް މުޖުތަމަޢުއަށް އެދެވޭ ގޮތެއްގައި ޙިއްޞާކުރުމަށް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވެއެވެ. އެންމެ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއާއި، ވަޒީފާ ނެތުމާއި، ގޭންގު ޙަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވުން ހިމެނެއެވެ.

1. މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާ: 2011-2012 ގެ ނޭޝަނަލް ޑްރަގް ޔޫސް ސަރވޭގައި ދިވެހި ޒުވާނުންގެ މެދުގައި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ތަފާސްހިސާބުތަކެއް ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ. މި ސަރވޭއިން ދައްކާގޮތުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގައި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން ގިނަ އަދަދެއްގެ މީހުންނަކީ ޒުވާނުންނެވެ. އެވްރެޖްކޮށް މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ އުމުރަކީ 23 އާއި 26 އާ ދެމެދުގެ އުމުރެވެ. މާލޭގައި މިހާރު މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން 73% އަކީ 24 އަހަރުން ދަށުގެ މީހުންނެވެ. ޒުވާނުންގެ މެދުގައި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުން މިހާ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ފެތުރިފައިވުމުގެ ސަބަބުން އެމީހުންގެ ޞިއްޙަތާއި ދުޅަހެޔޮކަމަށް އަސަރުކުރުމުގެ އިތުރުން، އިޖްތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އަސަރުކުރެއެވެ.
2. ވަޒީފާ ނެތުން: ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒުވާނުން ކުރިމަތިލާންޖެހޭ އަނެއް މުހިންމު މައްސަލައަކީ ވަޒީފާ ނެތުމެވެ. ގިނަ ޒުވާނުންނަށް މާނަހުރި ވަޒީފާއެއް ހޯދުމަށް ދަތިވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ހިތްހަމަނުޖެހުމާއި، އަގުވެއްޓުމާއި، ބައެއް ޙާލަތްތަކުގައި މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ގޭންގުތަކުގައި ބައިވެރިވުން ފަދަ ޤާނޫނާ ޚިލާފު ކަންކަމަށް އެނބުރެއެވެ. ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތުތައް ނެތުމުގެ ސަބަބުން ޒުވާނުންގެ ޤާބިލުކަން ބޭނުންނުކުރެވި، އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމާއި އައު ގޮތްތައް ހޯދުމަށް ހުރަސްއެޅެއެވެ.

• ގޭންގުތަކުގައި ބައިވެރިވުން: ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޒުވާނުން ގޭންގުތަކުގައި ބައިވެރިވުމަކީ އިތުރުވަމުންދާ ކަންބޮޑުވުމެކެވެ. މި ގޭންގުތަކުގެ ތެރެއިން ގިނަ ގޭންގުތައް ހަރަކާތްތެރިވަނީ މަސްތުވާތަކެތި ވިއްކުމާއި އަނިޔާވެރިކަން ހިމެނޭ ކުށްކުށުގައެވެ. ގޭންގުތަކުގައި ބައިވެރިވުމާ ގުޅިފައިވަނީ ޒުވާނުންނަށް އިޖްތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ފުރުޞަތުތައް ނެތުމާއި، އެކަށީގެންވާ އެހީތެރިކަމުގެ ނިޒާމުތަކާއި ރަނގަޅު ނަމޫނާތައް ނެތުމެވެ.

 ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ދައުރު

މި ގޮންޖެހުންތަކަށް ހައްލު ހޯދުމާއި ޒުވާނުންގެ ޤާބިލުކަން ބޭނުންކުރުމުގައި ދިވެހި ސަރުކާރުން އަދާކުރަންޖެހޭ ދައުރު ވަރަށް މުހިންމެވެ. ނަމަވެސް، މިހާތަނަށް ސަރުކާރުން ޒުވާނުންގެ މައްސަލަތަކަށް ދީފައިވާ ސަމާލުކަން ވަނީ މަދުކަމުގައެވެ. އަދި ޒުވާނުންނަށް ކުރިއެރުމަށް މަގުފަހިވާނެ މާޙައުލެއް އުފެއްދުމަށް އިތުރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަން ޖެހެއެވެ.

1. ތަޢުލީމާއި ހުނަރު ތަރައްޤީކުރުން: ތަޢުލީމަކީ އަމިއްލަ ތަރައްޤީއާއި ޤައުމީ ތަރައްޤީގެ އަސާސެވެ. ސަރުކާރުން ސަމާލުކަން ދޭންވާނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަޢުލީމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމަށެވެ. އަދި މިހާރުގެ އިޤްތިޞާދުގެ ބޭނުންތަކަށް އެކަށޭނަ ތަޢުލީމެއްކަން ޔަޤީންކުރަންވާނެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އެކެޑެމިކް ތަޢުލީމުގެ އިތުރުން ވޮކޭޝަނަލް ތަމްރީނާއި ހުނަރު ތަރައްޤީކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިމެނެއެވެ. ވަޒީފާގެ ބާޒާރުގައި ކާމިޔާބު ހޯދުމަށް ބޭނުންވާ ހުނަރުތައް ޒުވާނުންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމުން، ސަރުކާރަށް ވަޒީފާ ނެތުމުގެ މައްސަލަ ކުޑަކުރެވި، އެމީހުން މުޖުތަމަޢުގެ އުފެއްދުންތެރި މެންބަރުންނަށް ހެދުމަށް އެހީތެރިވެވޭނެއެވެ.
2. މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއަށް ހައްލު ހޯދުން: ސަރުކާރުން ޒުވާނުންގެ މެދުގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާ ހައްލުކުރުމަށް ޢަމަލީ ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަން ޖެހެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުން ހުއްޓުވުމަށާއި، ގެއްލުން ކުޑަކުރުމަށާއި، ފަރުވާ ދިނުމަށް އަމާޒުކޮށްގެން ރަނގަޅަށް ވިލަރެސްކުރެވިފައިވާ ޤައުމީ ސްޓްރެޓެޖީތަކުގައި އިންވެސްޓްކުރުމެވެ. އިތުރު ފަރުވާދޭ މަރުކަޒުތައް ޤާއިމުކުރުމާއި، ނަފްސާނީ ޞިއްޙަތުގެ ޚިދުމަތްތަކަށް ވާޞިލުވުމުގެ މަގު ތަނަވަސްކޮށްދިނުމާއި، ހޭލުންތެރިކުރުމުގެ ކެމްޕޭންތައް ހިންގުމަކީ މި މައްސަލައަށް ހައްލު ހޯދުމަށް އަޅަންޖެހޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތަކެކެވެ. މީގެ އިތުރުން، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާ ގުޅިފައިވާ ނޭދެވޭ ނަޒަރު ކުޑަކުރުމަށް ސިޔާސަތުތަކެއް އެކުލަވާލަންވާނެއެވެ. މިއީ ޒުވާނުންނަށް ފާޑުކިޔުމަށް ބިރުނުގަނެ އެހީތެރިކަން ހޯދުމަށް ހިތްވަރު ލިބިދިނުމަށެވެ.
3. ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތުތައް އުފެއްދުން: ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ވަޒީފާ ނެތުމުގެ މައްސަލައަށް ހައްލު ހޯދުމަށް، ސަރުކާރުން ސަމާލުކަން ދޭންވާނީ ވަޒީފާގެ ފުރުޞަތުތައް އުފެއްދުމަށެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ގިނަ އަދަދެއްގެ ޒުވާން މަސައްކަތްތެރިން ހިމެނޭނެ ދާއިރާތަކަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ފަތުރުވެރިކަމާއި، ޓެކްނޮލޮޖީއާއި، އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތައިގެ ދާއިރާތައް ހިމެނެއެވެ. ހިލޭ އެހީއާއި، ލޯނާއި، މެންޓަރޝިޕް ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ޒަރީއާއިން ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ވިޔަފާރިވެރިކަން ކުރިއެރުވުމަކީވެސް ވަޒީފާ ނެތުމުގެ މައްސަލަ ހައްލުކޮށް އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުން ހޯދުމަށް ބޭނުންކުރެވިދާނެ އެހެން ގޮތެކެވެ.
4. އިޖްތިމާޢީ އެހީތެރިކަމުގެ ނިޒާމުތައް ހަރުދަނާކުރުން: ސަރުކާރުން މަސައްކަތްކުރަންވާނީ ޒުވާނުންނަށް އިޖްތިމާޢީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭ ނިޒާމުތައް ހަރުދަނާކުރުމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ނަފްސާނީ ޞިއްޙަތުގެ ޚިދުމަތްތަކާއި، ކައުންސެލިންގ، އަދި މުޖުތަމަޢުގެ ޕްރޮގްރާމްތަކަށް ވާޞިލުވުމުގެ މަގު ތަނަވަސްކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ. ޒުވާނުންނަށް ރަނގަޅު ނަމޫނާތަކާއި، މެންޓަރުންނާއި، އުފެއްދުންތެރި ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވެވޭނެ ރައްކާތެރި ތަންތަން ފޯރުކޮށްދިނުމުން، ގޭންގުތަކާއި އެހެނިހެން ކުށްކުށުގައި އެމީހުން ބައިވެރިވުން މަދުކުރުމަށް އެހީތެރިވެދާނެއެވެ.

• ވެރިކަން ހިންގުމުގައި ޒުވާނުންގެ ބައިވެރިވުން އިތުރުކުރުން: އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުމަށް އަސަރުކުރާ ނިންމުންތައް ނިންމުމުގައި ޒުވާނުން ބައިވެރިކުރުވުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ސަރުކާރުން ވެރިކަން ހިންގުމުގައި ޒުވާނުން ބައިވެރިވުމަށް ޕްލެޓްފޯމްތަކެއް އުފައްދަންވާނެއެވެ. މިއީ ސިޔާސަތުތައް އެކުލަވާލުމާއި ތަންފީޒުކުރުމުގައި އެމީހުންގެ އަޑު އިވޭކަން ކަށަވަރުކުރުމަށެވެ. މިކަން ކުރެވިދާނެ ގޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި ޒުވާނުންގެ ކައުންސިލްތަކާއި، ލަފާދޭ ބޯޑުތަކާއި، އެހެނިހެން ގޮތްތައް ހިމެނެއެވެ. މިއީ ޒުވާނުންނަށް އެމީހުންގެ މުޖުތަމަޢުތަކާއި ޤައުމު ތަރައްޤީކުރުމަށް ޙިއްޞާކުރެވޭނެ ގޮތްތަކެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޤައުމީ ޒުވާނުންގެ ދުވަސް ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޒުވާނުންގެ ލަފާދޭ ބޯޑު އުފެދުމަކީ ދިގު މުއްދަތެއްގައި އިހުމާލުވެފައިވާ ޖީލަކަށް އުއްމީދުގެ ދޮރެއް ހުޅުވިގެން ދިޔުމެވެ. އަހަރުތަކެއް ވަންދެން، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒުވާނުން ވަނީ ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރި ގޮތެއްގައި ފެތުރިފައިވާ މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާއާއި، ވަޒީފާ ނެތުމާއި، ފުރުޞަތުތައް މަދުވުން ހިމެނެއެވެ. މި ކަންކަމުގައި ސަރުކާރުން އެކަށީގެންވާ އެހީތެރިކަމެއް ފޯރުކޮށްދީފައެއް ނުވެއެވެ. ޙަޤީޤަތަކީ ހިތާމަވެރި ކަމެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާތްގަނޑަކަށް ކޮންމެ ޢާއިލާއަކަށްވެސް މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގެ އަސަރު ކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި ޒުވާނުން އިތުރަށް ގޭންގުތަކުގެ ތެރެއަށް ވަދެ، އެމީހުންނަށް ބަދަލުގައި ދެވޭނެ ގޮތްތަކެއް ހޯދައިނުދެވިފައިވާ މުޖުތަމަޢެއްގައި އުޅެން މިވަނީ މަޖުބޫރުވެފައެވެ.

ހިތާމަޔާއެކު ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ މި މައްސަލަތަކަކީ ކުއްލިއަކަށް ދިމާވެފައިވާ ކަންކަމެއް ނޫންކަމެވެ. މިއީ އެތަކެއް ޒަމާނެއް ވަންދެން އިހުމާލުވެ، އެކަށީގެންވާ ސިޔާސަތުތަކެއް ނެތި، އަދި ޤައުމުގެ ޒުވާނުންގެ މުސްތަޤްބަލަށް ވިސްނުމެއް ނެތުމުގެ ނަތީޖާއެކެވެ. ޒުވާނުންގެ ލަފާދޭ ބޯޑު އުފެދުމަކީ ރަނގަޅު މިސްރާބަކަށް އެޅޭ ފިޔަވަޅެއް ނަމަވެސް، މިއީ ދިގު ދަތުރެއްގެ ފެށުމެވެ.

މި އިސްނެގުމުން ޙަޤީޤީ ބަދަލެއް އަންނާނެތޯ، ނުވަތަ މިއީވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޒުވާނުން މިހާރުވެސް އެމީހުންނަށް ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު މަތިން ނާކާމިޔާބުވެފައިވާ ދުނިޔެއެއްގައި އަމިއްލަ ނަފްސަށް ބަރޯސާވާން ދޫކޮށްލާ އަނެއްކާވެސް ކުޑަ ދުވަސްކޮޅަކަށް ދެވޭ ފޮނި ވަޢުދަކަށް ވެގެންދާނެތޯއެވެ؟ މިކަމާމެދު ފުންކޮށް ވިސްނާލަމާތޯއެވެ.