ޒަމާނުއްސުރެ ރާއްޖެއަކީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ އެއްމާނައަކަށްވެފައި، ރާއްޖޭގެ ގޮނޑުދޮށަށް އެތައް މިލިއަން ބަޔަކު ޒިޔާރަތްކުރެއެވެ. މިގޮތުން، 2023 ވަނަ އަހަރު 1،878،000 މީހުންނަށް މަރުހަބާ ކިޔައި، 2024 ވަނަ އަހަރަށް 2 މިލިއަން ޓޫރިސްޓުން ގެންނަން ޓާގެޓް ކުރި ނަމަވެސް، ޓޫރިޒަމަށް ބަރޯސާވާ މި ބަރޯސާވުމަކީ “ދެބުރި ކަނޑިއެއް“ ކަން ދަނީ ސާބިތުވަމުންނެވެ.
ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދު އަދިވެސް އޮތީ ނާޒުކު ފައްތަރެއްގައެވެ. ސަރުކާރުގެ ޚަރަދުތައް ބޮޑުވެ، ބޭރުގެ ދަރަންޏާއި ބޮންޑާއި ޓީބިލްތައް ގިނަވުމުން މިކަމުން ލިބޭ އާމްދަނީ ދަރަނި ދެއްކުމަށް ޚަރަދު ވަނީއެވެ.
މި ހިނގާ އަހަރުގައި މިހާތަނަށް 1،025،296 މީހުންނަށް މަރުހަބާ ކިޔާފައިވާއިރު، އިގްތިސާދީ ވިސްނުން އަދިވެސް އޮތީ ނާޒުކުކޮށެވެ. މިއީ ދިވެހި ސަރުކާރުން މި ހަގީގަތާ ކުރިމަތިލާންވީ ވަގުތެވެ. ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދު ދެމެހެއްޓުމަށާއި، ދަރަނިތައް އަދާކުރުމަށް ހަމައެކަނި ޓޫރިޒަމުން ނުފުދޭނެއެވެ.
ޓޫރިޒަމަށް އޮތް ބަރޯސާވުން ކުޑަކުރުން:
ފަތުރުވެރިކަމަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދުގެ މައިބަދަކަން ޝައްކެއްވެސް ނެތް, ޖީ.ޑީ.ޕީ އާއި ވަޒީފާއަށް ވަރަށް ބޮޑު ޙިއްޞާއެއް ކުރާ ދާއިރާއެކެވެ. ނަމަވެސް، އެއް ސިނާއަތަކަށް މިހާ ބޮޑަށް ބަރޯސާވުމަކީ ނުރައްކާ ބޮޑު ކަމެކެވެ. ދުނިޔޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ބާޒާރަކީ ވަރަށް ހަލަބޮލި، އިޤްތިޞާދީ ހީނަރުކަމާއި، ބަލިމަޑުކަމާއި، ޖިއޮޕޮލިޓިކަލް ނުތަނަވަސްކަމުގެ ނުރައްކާ ބޮޑު މާކެޓެކެވެ.
މިސާލަކަށް ކޮވިޑް-19 ގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން ފަތުރުވެރިކަމަށް މާބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވާ އިޤްތިޞާދުތަކުގެ ނާޒުކުކަން ހާމަވެގެން ދިޔައީ ރާއްޖެއަށް ޒިޔާރަތްކުރާ މީހުންގެ ޢަދަދާއި އާމްދަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ދަށަށް ދިއުމުންނެވެ. އަދި، ރަޝިޔާ- ޔޫކްނޭނުގެ ހަނގުރާމާ ފެށުނު ދުވަސްކޮޅު ވަރަށް ބޮޑަށް އަސަރެއް ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމަށް ކުރިއެވެ.
ސަރުކާރުގެ ނުކުޅެދުންތެރިކަމާއި، ބޭކާރު ކަންކަމަށް ފޯކަސްކުރުން:
1- އިޤްތިޞާދު ފުޅާކުރުމުގެ ވިސްނުން ނެތުން: އިޤްތިޞާދު ފުޅާކުރުމުގައި ސަރުކާރު ފެއިލްވެ، އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ލިބޭ ވަސީލަތެއްގެ ގޮތުގައި ފަތުރުވެރިކަމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ހިފަހައްޓައިގެން މި ނޭދެވޭ ވިސްނުމުގެ ސަބަބުން ޖިއޯޕޮލިޓިކަލް ހަލަބޮލިކަމުގެ ޝިކާރައަކަށް ގައުމު ވަނީ ވެއްޓިފަ އެވެ.
2- މާގިނައިން ދަރަނި ނެގުމާއި ދަރަނި އަދާކުރުން: މައިގަނޑު މައްސަލަތަކަށް ޙައްލު ހޯދުމުގެ ބަދަލުގައި، ސަރުކާރުން ކުރާ ބޮޑެތި ޚަރަދުތައް ފޫބެއްދުމަށްޓަކައި ދަރަނީގެ މައްޗަށް ބަރޯސާވަމުންދެއެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭ މި ފިސްކަލް ޕޮލިސީގެ ސަބަބުން ދަރަނީގެ ބުރަ ބޮޑުވެ، ރާއްޖެ ދެމިއޮތުމަށް ބޭރުގެ އެހީއާއި ލޯނަށް ބަރޯސާވާ މިންވަރު ވަނީ އިތުރުވެފައެވެ.
3- އެކަށީގެންވާ މިންވަރަށް އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ އިންވެސްޓްމަންޓް ނުލިބުން: ފަތުރުވެރިކަމުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ކުރިއެރުވުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވީ ނަމަވެސް، އެހެނިހެން މުހިންމު ދާއިރާތަކުގައި ކުރާ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް މަދުވެފައެވެ. ދަނޑުވެރިކަމާއި މަސްވެރިކަމާއި އުފެއްދުންތެރިކަން ފަދަ ދާއިރާތަކަށް ވުރެ ފަތުރުވެރިކަމަށް ސަރުކާރުން އިސްކަން ދިނުމަކީ މުޅި ގައުމުގެ އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމަށް ބުރޫ އަރާފައިވާ ކަމެކެވެ. މަސްވެރިކަމަށް އިންވެސްޓްކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ޒަމާނުއްސުރެ ދަނީ މިފްކޯ ބޮޑު ގެއްލުމެއްގައި ހިންގަމުންނެވެ. މިގޮތުން މިފްކޯއަށް ޖުމްލަކޮށް ވީ ގެއްލުން މަސްވެރިކަން ތަރަށްގީކުރަން އިންވެސްޓްކުރިނަމަ، މަސްވެރިކަން ރާއްޖޭގައި ކުރިއަރާނެ މިންވަރު ވިސްނުމަށް ގެންނަވާށެވެ. ކޫއްޑޫ ގައި ހުރި މަސްފެކްޓަރީތައް ތަރައްގީކުރެވޭނެ ވަރަށްވުރެންވެސް ގިނައިން ވަނީ ގެއްލުމުގައި ހިންގާފައެވެ.
ބޮޑު ބަދަލެއް ގެންނަން ޖެހިއްޖެ:
ހަމަޖެހޭ އަދި ތަނަވަސް މުސްތަޤްބަލެއް ހޯދުމަށްޓަކައި، ރާއްޖޭގެ ސަމާލުކަން ފަތުރުވެރިކަމުގެ ބަދަލުގައި، މިހާރަށްވުރެ ތަފާތު އަދި ހަރުދަނާ އިޤްތިޞާދީ މޮޑެލްއަކަށް ބަދަލުކުރަންޖެހެއެވެ. ފަތުރުވެރިކަމަށް ބަރޯސާވާ މިންވަރު ކުޑަކޮށް، އާމްދަނީ ލިބޭނެ އެހެން ވަސީލަތްތައް ހޯދުމަށް ސަރުކާރުން މޫނަކަށް، ކަދުރާއަކަށް ނުބަލާ ނިންމަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް އަޅަންޖެހެއެވެ.
1- މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް ކުރިއެރުވުން: ރާއްޖެއަކީ ކުރިއަރަމުން އަންނަ މަސްވެރިކަމުގެ ސިނާއަތަށް އެހީތެރިވެދޭނެ މުއްސަނދި ކަނޑުގެ މާހައުލެއް އޮތް ގައުމެކެވެ. ޒަމާނީ މަސްވެރިކަމުގެ ޓެކްނޮލޮޖީތަކާއި ޕްރޮސެސިން ފެސިލިޓީތަކާއި ދެމެހެއްޓެނިވި އުސޫލުތަކަށް އިންވެސްޓްކުރުމަކީ އެކްސްޕޯޓް ކުރިއަރުވައި ވަޒީފާތައް އުފައްދައި، ޓޫރިޒަމުން މިނިވަން ކަމާއެކު ހަމަޖެހޭ އާމްދަނީއެއް ހޯދޭނެ ކަމެކެވެ.
2- ދަނޑުވެރިކަން ކުރިއެރުވުން: ރަނގަޅު އިންވެސްޓްމަންޓްތަކާއެކު ކާބޯތަކެތީގެ ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށް، އިމްޕޯޓަށް ބަރޯސާވާ މިންވަރު ކުޑަކުރުމަށްޓަކައި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް ކުރިއެރުވޭނެއެވެ. ހައިޑްރޯޕޮނިކްސް، އަކުއާޕޮނިކްސް އަދި އޯގަނިކް ދަނޑުވެރިކަން ފަދަ މަސައްކަތްތައް ކުރިއަރާނީ ރާއްޖޭގެ ތަފާތު ޖިއޮގްރަފިކަލް ހާލަތަށް ބަލައިގެންނެވެ.
3- އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތައަށް އިންވެސްޓްކުރުން: އިޔާދަކުރަނިވި ހަކަތައިގެ ވަސީލަތްތައް ކަމަށްވާ އިރު، ވައި އަދި އުދައިގެ ހަކަތަ ފަދަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކުރުމަށް ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އެންމެ އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި އޮންނަ ގައުމެކެވެ. ސާފު ހަކަތައިގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗާއަށް އިންވެސްޓްކޮށްގެން އިމްޕޯޓް ކުރާ ތެލަށް ބަރޯސާވުން ކުޑަކޮށް، ހަކަތައިގެ ޚަރަދު ކުޑަކޮށް، ދެމެހެއްޓެނިވި ހަކަތައިގެ ލީޑަރެއްގެ ގޮތުގައި ގައުމަށް ދެވިދާނެއެވެ. މީގެ ނަތީޖާ އަކަށްވަނީ ބޭރުގެ ފައިސާ އެހެން ކަންކަން ކުރުމަށް ހުރުމެވެ.
4- ތަޢުލީމާއި ޓެކްނޮލޮޖީ އިތުރުކުރުން: ތަޢުލީމާއި ވޮކޭޝަނަލް ތަމްރީނުގެ ތެރެއިން ހުނަރުވެރި މަސައްކަތްތެރިން އުފެއްދުމަކީ އިޤްތިޞާދު ޑައިވަރސިފައި ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީއާއި ފައިނޭންސް އަދި އެހެނިހެން ދާއިރާތަކުން ވިޔަފާރިވެރިކަމާއި އިނޮވޭޝަނަށް ހިތްވަރު ދިނުމަކީ އާ ސިނާއަތްތައް އުފައްދައި ޓޫރިޒަމަށް ބަރޯސާވުން ކުޑަކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ.
5- މާލީ ޚިދުމަތްތައް ހަރުދަނާކުރުން: ރާއްޖެއަށް މާލީ ޚިދުމަތުގެ ސަރަޙައްދީ ހަބެއްގެ ގޮތުގައި ތިބެވޭނީ ރަނގަޅު ރެގިއުލޭޓަރީ މާހައުލެއް ޤާއިމުކޮށް، ޒަމާނީ އުމްރާނީ ވަސީލަތްތަކަށް އިންވެސްޓްކޮށްގެންނެވެ. ބޭންކިން، އިންޝުއަރެންސް އަދި ފިންޓެކް ދާއިރާ ކުރިއެރުވުމަކީ ބައިނަލްއަގުވާމީ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ޝައުގުވެރިވެ، އަގު ބޮޑު ވަޒީފާތަކެއް އުފައްދައިދޭނެ ކަމެކެވެ.
ރާއްޖެ އޮތީ ނާޒުކު ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. އިޤްތިޞާދީ މައިގަނޑު ޑްރައިވަރެއްގެ ގޮތުގައި ފަތުރުވެރިކަމަށް ބަރޯސާވުން ދެމިއޮތުމަކީ، މި ޞިނާޢަތުގައި އުފެދިފައިވާ އުދަނގޫކަމާއި ލިމިޓޭޝަންތަކަށް ބަލާއިރު، ފެންނަނީ ކާރިސާއަކާ ދިމާއަށްދާ ތަނެވެ. އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ދެ މިލިއަން ޓޫރިސްޓުން ގެނައުމުން ގައުމުގެ އިގްތިސާދީ ދަތިތަކަށް ހައްލެއް ނާންނާނެ ކަމުގެ ހަގީގަތް ސަރުކާރުން ގަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ.
އޭގެ ބަދަލުގައި އިގްތިސާދު ޑައިވާސިފައިކޮށް، ދަރަނީގެ ބަރޯސާވުން ކުޑަކޮށް، ދެމެހެއްޓެނިވި ދާއިރާތަކަށް އިންވެސްޓް ކުރުމަށް ފުޅާ އަދި ދުރުވިސްނުން މިހާރުން މިހާރަށް ބޭނުންވެއެވެ. ރާއްޖެއަށް ޙަޤީޤީ އިޤްތިޞާދީ ހަމަޖެހުމާއި، ދެމެހެއްޓެނެވި ތަނަވަސްކަން ޙާޞިލުކުރެވޭނީ މިފަދަ ބޮޑު ބަދަލެއްގެ ތެރެއިންނެވެ. ފިޔަވަޅު އަޅަންވީ ވަގުތަކީ މިއެވެ. ރާއްޖޭގެ މުސްތަގުބަލު ބިނާވެފައި އޮންނަނީ އޭގެ މައްޗަށެވެ.
ފޮޓޯ: އަވަސް
One Response
Raajje dhen dhaanee fahathah. Corruption akee kusheh kamah nubalaa hurihaa faahish amaleh ammuveema Allah swt ge baraakiy kendi halaakuge thereah vettun. Kiyavaigen anna meehaa ah vute ladhdh hayaatheh nethi auguraana govaameehaa ah vazeefaa ge furusathu othumaa ilmuverinnah kuraa ihuthiraam nethumaa roanu edhurun ginavun. Sadoom akee muslim gaumeh noon. Raajje akee muslim gaumakah vehure sadoom ga kuri hurihaa faafaeh mithaa ga kurey. Adhi Sadoom ga nukuraa ethah faafaeh kurey.